تقلب در هر امری هم از دیدگاه شریعت اسلام و هم از دیدگاه عقل و عرف اجتماعی امر ناپسندی است. این عادت زشت در میان بشریت به علت دخالت‌های شیاطین و پیروی از هوا و هوس به وجود آمده است. برای رسیدن به هر هدفی باید از شیوه‌ی مشروع رسیدن به آن هدف استفاده نمود و از وارد كردن ظلم به دیگران در طریق پیشرفت خود بایستی پرهیز نمود. روایت است که: «پیامبر اكرم-صلی الله علیه وسلم- روزی در بازار دست مباركش را در انباری از گندم فرو برد و انگشتانش به نم و تری رسید. فرمود: ای صاحب گندم! این چیست؟ فرد جواب داد: باران آن را خیس كرده است. پیامبر-صلی الله علیه وسلم- پرسید: چرا آن را در بالا قرار نمی‌دهی تا مردم آن را ببینند؟ هر كس غش (حیله و خیانت) كند از ما نیست».
خداوند بزرگ نیز كسانی را كه می‌خواهند در دین وی تقلب كنند و خود را دیندار جلوه دهند تا به اهداف شوم خود دست یابند به شدت سرزنش می‌نماید و می‌فرماید: (وَمِنَ النَّاسِ مَن یقُولُ آمَنَّا بِاللّهِ وَبِالْیوْمِ الآخِرِ وَمَا هُم بِمُؤْمِنِینَ ۞ یخَادِعُونَ اللّهَ وَالَّذِینَ آمَنُوا وَمَا یخْدَعُونَ إِلاَّ أَنفُسَهُم وَمَا یشْعُرُونَ)[بقره:8-9] و برخى از مردم مىگویند ما به خدا و روز بازپسین ایمان آوردهایم ولى گروندگان [راستین] نیستند ۞ با خدا و مؤمنان نیرنگ مىبازند ولى جز بر خویشتن نیرنگ نمىزنند و نمىفهمند.
هرچند این آفت اجتماعی در تمامی شئون زندگی ما (امتحانات، انتخابات، رقابت‌های اقتصادی و...) ممكن است رسوخ پیدا كند، اما در این جا روی سخن ما با دانش‌آموزان و دانشجویان عزیزی است كه اكنون پس از اتمام سال یا ترم تحصیلی در ایام امتحانات به سر می‌برند. این عزیزان لازم است بدانند تقلب در امتحان امری خلاف فطرت، عقل سلیم، وجدان بیدار و شریعت اسلامی ماست. زیرا:
1. موجب ضایع شدن حق دیگران می‌شود، به‌ویژه در آزمون‌هایی كه جنبه‌ی رقابتی داشته و قبولی فرد وابسته به نمره‌ی دیگر شركت‌كنندگان باشد. از شخصی كه قصد دارد در امتحانات خود تقلب كند، بپرسیم: فرض كنید برای برنده شدن در یك مسابقه دو مدت‌هاست كه تمرین می‌كنید. اما در روز مسابقه شركت‌كننده‌ای به صورت پنهانی سوار اتومبیلی شده و در نزدیكی خط پایان پیاده می‌گردد و بقیه مسیر مسابقه را می‌دود و برنده می‌شود. آیا این مسأله را می‌پذیرید؟ قطعاً جوابش منفی خواهد بود. پس شخص متقلب باید بداند كه وی نیز عین همین ظلم را در حق دیگران مرتكب می‌شود. به‌ویژه اكنون كه قبولی در آزمون دانشگاه نیز تا حد نسبتاً زیادی منوط به وضعیت نمرات فرد در امتحانات پایانی پایه‌های قبلی تحصیلی است. از رسول اكرم-صلی الله علیه وسلم- روایت شده كه حتی از شهید راه خدا نیز حق‌الناسی كه بر گردنش باشد، ساقط نمی‌شود و بایستی صاحب حق را راضی نماید. اگر تقلب پایمال كردن حق‌الناس نیست پس چیست؟
2. موجب ارتقاء و پیشرفت كسانی می‌شود كه از نظر علمی بهره و سواد چندانی ندارند. در نتیجه در آینده نسلی بی‌سواد و عاری از دانش لازم، زمام امور جامعه را در بخش‌های مختلف به دست می‌گیرند. آیا هیچ عاقلی می‌پذیرد در آینده معلم بچه‌هایش، پزشک دردهایش، مهندس ساختمان‌های شهرش و... آدم‌هایی بی‌سواد و فاقد تخصص در حرفه خود باشند؟ آیا نمی‌دانیم یكی از علامات آخرالزمان بنا بر قول رسول مكرّم اسلام-صلی الله علیه وسلم- سپرده شدن امور به دست انسان‌های ناكارآمد است؟
3. فردی كه با تقلب به جایگاه یا پایگاه اجتماعی و شغلی یا دارایی بالاتری دست یافته است، خود منشأ بی‌عدالتی و ظلم در حق دیگران به نفع عده‌ای خاص گردیده و چون برای ارتقای خویش تلاشی ننموده است، تلاش دیگران نیز نزد او بی‌ارزش بوده و هیچگاه نخواهد توانست داوری دادگر در قضاوت‌هایش بین افراد تحت تصدی خود باشد و به‌راحتی تطمیع خواهد گردید. كدام فرد عاقلی انتظار دارد كه چنین شخصی تلاش و زحمات افراد را عادلانه قضاوت كند؟
4. فرد متقلب با عمل زشت خود باعث ایجاد احساس دلسردی و ناامیدی در كسانی خواهد شد كه اهل تلاش و زحمت‌اند. چون ایشان وقتی ملاحظه كنند هرچه بیشتر تلاش كنند بالأخره عده‌ای بدون هیچ زحمتی به نتیجه‌ای مشابه آنان خواهند رسید، از تلاش و زحمت دلسرد گشته و این مسأله اثرات منفی زیادی بر شكوفایی و رشد علمی فرد و جامعه خواهد داشت.
5. نشان‌دهنده‌ی توهین و بی‌احترامی به معلمان، مدیران، اولیاء و دانش‌آموزانی است كه از هیچ تلاشی برای رشد علمی فرد فروگذار نكرده‌اند ولی اكنون در فصل چیدن میوه‌های زحماتشان عده‌ای می‌خواهند به این طریق تلاش ایشان را زیر سؤال ببرند.
بنابراین چون تقلب باعث رواج بی‌عدالتی، تضییع حقوق افراد مستعد، حکومت و سلطه‌ی افراد ناكارآمد و ناشایست و دلسرد شدن افراد توانمند از ادامه‌ی تلاش می‌گردد، امری ناپسند بوده و هیچ توجیه عقلی و شرعی در هیچ شرایطی ندارد.
به امید روزی كه هركس تنها ثمره‌ی زحمات خود را برچیند.
نظرات